طراحی سونای بخار

مهم ترین ملاحظاتی که طراحی سونای بخار در هنگام طراحی باید در نظر داشته باشد عبارتنداز:

جانمایی سونای بخار: مهم ترین مساله برای اجرای سونای بخار، دسترسی به خط تخلیه آب، کف و دیوارهای مقاوم در برابر نفوذ آب و دسترسی به برق است. به طور معمولا سونای بخار را در مجاورت سونای خشک در نظر میگیرند.
شکل اتاق سونا: اغلب اوقات، اتاق سونای بخار به صورت مربع یا مستطیل شکل ساخته میشود. برخی از آنها با گوشه های تیز و برخی دیگر با گوشه های منحنی شکل ساخته میشوند نقطه مشترک تمامی سونای بخار شامل انواع پیش ساخته، سفارشی ساز، خانگی، عمومی و غیره آن است که سقف آنها معمولا به صورت شیبدار ساخته میشود.

به عنوان یک قاعده سرانگشتی به منظور جلوگیری از ریختن قطرات آب تقطیر شده بر روی بدن کاربران سونا. شیب سقف به ازای هر (۱۸) ۳۰cm باید (.۵cm (zin در نظر گرفته شود، به منظور به حداکثر رساندن ارتفاع اتاق سونای بخار، این شیب را می توان از قسمت مرکزی سقف به طرفین دیوار ایجاد کرد.

ابعاد سونای بخار: در مورد سونای بخار نیز درست همانند سونای خشک، ابعاد اتاق سونا د کوچکترین اندازه ای باشد که پاسخگوی نیاز مورد نظر است. چرا که هرچه این فضا بزرگتر شود، تولید بخار به مقدار کافی دشوارتر و پرهزینه تر خواهد بود. بنابراین متناسب با آن که سونای بخار قرار است به صورت شخصی یک یا دو نفره استفاده شود و یا این سونا متعلق به یک مجموعه ورزشی بزرگ با تعداد زیادی کاربر است، ابعاد اتاق سونا نیز متفاوت خواهد بود. از آنجا که بخار آب به سرعت به سمت بالا حرکت می کند، سقف اتاق سونا باید تا حد امکان کوتاه باشد. در اکثر موارد ارتفاع (۷۸) ۲٫۱m برای ورود و خروج اکثر افراد مناسب است. البته میتوان ارتفاع را باز هم افزایش داد، ولی متناسب با آن، اندازه مولد بخار مورد نیاز نیز افزایش خواهد یافت.
تاسیسات روشنایی: در صورت استفاده از تاسیسات روشنایی در داخل سونای بخار، تمامی تجهیزات مربوطه باید از نوع ضدآب باشند. ضمن آن که برای روشن و خاموش کردن آنها نیز می توان از تابلو برق اختصاصی سونای بخار و تجهیزات مولد استفاده کرد.
در ورودی سونا: در سونای بخار معمولا از درهای لولایی استفاده می شود. هرچند که گاهی اوقات از درهای کشویی نیز در این بخش استفاده می شود. در هر صورت، صرفنظر از نوع در مورد استفاده، این در باید مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب و رطوبت داشته باشد. متناسب با طول و عرض چهارچوب در می توان یک یا دو قسمت شیشه ای نیز بر روی در ورودی در نظر گرفت. البته گاهی اوقات نیز میتوان از درهای تمام شیشه ای استفاده کرد.

حداقل عرض در ورودی سونای بخار به منظور ورود و خروج راحت کاربران باید۰,۹m (.36in) در نظر گرفته شود. ضمن آن که ارتفاع این در نیز نباید بیش از (. ۲٫۱m (84in باشد. قرارگیری لولاها در چپ یا راست نیز مساله ای است که باید متناسب با شرایط پروژه تعیین شود.

نمای سطح دیوارها: صرف استفاده از نمای سرامیکی یا کاشیکاری شده برای سونای بخار کافی نیست. بلکه متناسب با نوع پرداخت سطح باید زیرسازی آن نیز انجام گیرد. برای مثال در صورت استفاده از کاشی یا سرامیک باید زیرسازی به صورت بتنی با سیمانی باشد. در صورت استفاده از بلوکهای شیشه ای با انواع سنگهای تزیینی، زیرسازی باید به نحوی باشد که تحمل وزن بلوکها یا سنگها را داشته باشد. در صورت استفاده از شیشه در اتاق سونا، تمامی پنجره ها باید از نوع دو جداره با قاب مقاوم در برابر رطوبت و کاملا آب بند شده باشند. در صورت استفاده از نورگیر سقفی در داخل سونای بخار نیز باید این نکات رعایت شود.
نمای کف اتاق سونا: کف اتاق سونای بخار معمولا کاشی کاری می شود. البته در هنگام اجرای کف باید توجه داشته که شیب آن به سمت دریچه تخلیه باشد به طوری که آب در هر قسمتی از کف راکد نماند.
عایق کاری دیوارها: به منظور جلوگیری از اتلاف حرارت، دیوارهای اتاق سونا باید عایق گا شود. رعایت این مساله به ویژه برای دیوارهایی که به خارج راه دارند اهمیت دوچندان دارد.
اندازه تجهیزات مولد بخار: مهمترین وسیله مورد استفاده در سونای بخار، تجهیزات مولد بخار هستند که در صورت کارکرد نامطلوب یا کوچک بودن آنها، سونای بخار عملا تبدیل به مکانی بلااستفاده خواهد شد. سازندگان تجهیزات مولد بخار معمولا در کاتالوگ محصولات خود توان آنها و مقدار بخاری که این تجهیزات قادر به تولید آن هستند را بر اساس حجم فضا اعلام میکنند. البته عوامل متعددی مانند شیوه طراحی اتاق سونا، ابعاد آن و دمای هوای خارج از اتاق سونا بر عملکرد تجهیزات مولد بخار دخیل هستند.
محل نصب تجهیزات مولد بخار: تجهیزات مولد بخار را میتوان در داخل اتاق سونا ولی به همراه یک محفظه ضدآب، به صورت توکار در داخل دیوارها و با در خارج از اتاق سونا نصب کرد در هر صورت صرفنظر از محلی که برای نصب تجهیزات مولد بخار انتخاب می شود باید به نکات زیر توجه کرد:

امکان اجرای انشعابهای الکتریکی ضمن رعایت نکات ایمنی
امکان لوله کشی آب تغذیه و نصب شیر قطع جریان و سایر تجهیزات مورد نیاز
خط انتقال بخار از محل استقرار تجهیزات مولد تا خروجی کلگی بخار در داخل اتاق سونا
لوله کشی شیر اطمینان فشار تا لوله تخلیه
دریچه تخلیه کفی
سیم کشی تجهیزات کنترل کننده

به طور معمول و به منظور دستیابی به بهترین عملکرد ممکن. فاصله تجهیزات مولد بخار تا محل مصرف، یعنی کلگی خروج بخار معمولا باید (۲۵۱) ۷٫۶mباشد. البته این فاصله نباید از (۵۰۰) ۱۵٫۲mنیز بیشتر باشد.

توجه داشته باشید که تجهیزات مولد بخار تحت هیچ شرایطی نباید به صورت ایستاده در داخل اتاق سونا، در محل گذر یا فضای باز و مکان هایی که امکان انجماد آن وجود دارد نصب شوند.

به منظور جلوگیری از تقطیر بخار در داخل خطوط انتقال بخار، پیش از رسیدن به داخل سونا، تمامی خطوط انتقال با طول بیش از (۳m (of باید عایق کاری شوند.

در داخل سونای بخار معمولا دوش و شیر آب نیز قرار داده می شود. در تصویر (۱۴) طرحوارهای از سونای بخار به همراه جزییات سازه، جانمایی تجهیزات و متعلقات آنها نشان داده شده است. در تصویر (۱۵) سه پیشنهاد برای نصب تجهیزات مولد بخار و کلگی خروجی آنها در یک سونای بخار نشان داده شده است. همان طور که مشاهده میشود این تجهیزات را می توان در قسمت زیرزمین یا موتورخانه، قسمت زیرین دوش یا در اتاقی مجزا در مجاورت سونا نصب کرد.

در ورودی سونا

در ورودی سونای بخار به دلیل اهمیت آب بند بودن فضای داخل در برابر رطوبت و بخارا باید کاملا آب بند بوده و امکان خروج بخار از طریق شیارها و درزهای حاشیه آن وجود نداشت باشد. البته در صورتی که امکان نفوذ بخار به خارج وجود داشته باشد، در دراز مدت زمینه مساعد برای کاهش عمر مفید سایر سازهها و تجهیزات خارج از سونای بخار نیز ایجاد می شود. دی سونای بخار معمولا در انواع لولایی با کشویی طراحی و ساخته می شود.

سکوهای نشستن

به منظورافزایش هرچه بیشتر شرایط آسایش کاربران، در داخل سونای بخار محلی برای نشستن کاربران نیز در نظر گرفته میشود. در حالت معمول زمان استفاده از سونای بخار در یک مرحله بین پانزده تا بیست دقیقه به طول می انجامد که این زمان برای ایستادن افراد بدون تحرک کمی زیاد است. به این منظور نیز انتخاب ها بسیار گسترده است. می توان همانند سونای خشک از سکوهای سرامیکی با کاشیکاری شده در یک یا دو ردیف به صورت یکپارچه استفاده کرد و با از انواع صندلی های چوبی، فلزی، پلاستیکی به صورت تاشو. پایه دار، دیواری با هر نوع دیگر بهره گرفت.

تجهیزات مولد بخار

اصلی ترین هدف از به کارگیری سونای بخار، تامین بخار در مقادیر بسیار زیاد به نحوی است که کاربران در فضایی مملو از بخار قرار گیرند. بنابراین بدون استفاده از تجهیزات مولد بخار، سونای بخار عملا بی معنی خواهد بود. تجهیزات مولد بخار در سونای بخار همان اهمیتی را دارند که گرمکن ها در سونای خشک دارند. از کار افتادن تجهیزات مولد بخار در عمل به معنی بلااستفاده بودن سونای بخار است.

اساس کار تجهیزات مولد بخار به گونه ای است که پس از راه اندازی، آب را به بخار تبدیل میکنند. تجهیزات مولد بخار معمولا متشکل از یک خط تغذیه آب، سیستم متعادل سازی، مخزن آب و تجهیزات گرمایشی هستند. به این ترتیب تجهیزات مولد بخار، آب را دریافت کرده، پس از جوشاندن آن بخار داغ را به بیرون می دهند. تجهیزات مولد بخار بر مبنای توان گرمایشی انها تقسیم بندی می شوند. هرچه توان گرمایشی این تجهیزات بیشتر باشد، قابلیت تولید بخار در بازه شده است زمانی کوتاه تری را خواهند داشت. در تصویر (۱۱) طرحوارهای از یک دستگاه مولد بخار نشان داده شده است.

بر مبنای قابلیت تولید بخار تجهیزات مولد، دمای اتاق سونا باید در محدوده دمایی ۴۶-۵۲°C (115-125Tو رطوبت نسبی نزدیک به صد درصد نگه داشته شود.

اندازه مناسب تجهیزات مولد بخار معمولا بر مبنای حجم اتاق سونا تعیین می شود. البته عوامل دیگری مانند نحوه طراحی اتاق سونا و مواد مورد استفاده در سازه آن نیز در این مساله دخیل هستند. در تصویر (۱۲) تجهیزات مولد بخار به همراه متعلقات آنها نشان داده شده است. در تمامی تجهیزات مولد بخار، آب گرم یا سرد تغذیه برای تولید بخار در معرض گرما قرار میگیرد. به طوری که این آب از میان لوله های مسی عبور میکند. مولد پس از گذشت دوره زمانی تنظیم شده یا با رسیدن به دمای موردنظر (هر کدام که زودتر حاصل شود) خاموش می شود.

همان طور که در تصوبر (۱۲) نشان داده شده است، دهانه خروج بخار باید حداقل به اندازه (. ۴sm (18in بالاتر از کف یا به اندازه (.۱۵cmn (6in بالاتر از لبه کاسه زیر دوش نصب شود.

البته تمامی تجهیزات مولد بخار ساختار یکسانی ندارند. برخی از آنها به گونه ای طراحی و ساخته میشوند که بخار تولید شده توسط آنها تاثیر سوزانندگی کمتری دارد. البته به منظور ایجاد محیطی دلپذیرتر در داخل سونای بخار و جلوگیری از برخورد مستقیم بخار با بدن افراد که ممکن است موجب سوختگی شود، میتوان از صفحات منحرف کننده نیز استفاده کرد. نقش صفحه منحرف کننده که معمولا در دهانه خروجی بخار نصب می شود آن است که با جلوگیری از ورود مستقیم بخار به داخل سونا و ایجاد نقاط داغ، بخار را به صورت تقریبا یکنواخت در تمامی جهات توزیع می کند و در نهایت محیط مطبوع تری برای کاربران ایجاد خواهد شد. البته سروصدای ناشی از کارکرد تجهیزات مولد بخار نیز از دیگر مسایلی است که باید درنظر گرفته شود.

بعضی از تجهیزات مولد مجهز به سیستم های تخلیه خودکار نیز هستند که با هر بار استفاده آب را از سیستم تخلیه و آن را با آب تازه جایگزین می کنند. به این ترتیب احتمال ایجاد بستر مناسب برای رشد و تکثیر قارچها و باکتری ها به میزان زیادی کاهش می یابد. بسیاری از کلگیهای – خروج بخار مجهز به یک سینی یا مخزن کوچک نیز هستند که میتوان از آن برای افزودن مواد خوشبوکننده بهره گرفت. به این ترتیب با خروج بخار از کلگی، بوی معطر نیز به همراه بخار در داخل سونا منتشر میشود. در تصویر (۱۳) تجهیزات مولد بخار نشان داده شده است.

سایر تجهیزات

در سونای بخار نیز به منظور افزایش هرچه بیشتر شرایط آسایش کاربران و جذب افراد بیشتر به این سمت. تمامی تلاش طراحان و سازندگان در ایجاد فضایی هرچه راحت تر و مفرح تر است به این منظور میتوان از انواع و اقسام روشها شامل نورپردازی فضای داخل سونا، سیستم های مونی و غیره استفاده کرد.’

تجهیزات کنترل کننده

در سونای بخار میتوان متناسب با نیاز از تجهیزات کنترل کننده مختلفی استفاده کرد. برخی از این تجهیزات صرفا برای روشن و خاموش کردن تجهیزات مولد بخار مورد استفاده قرار میگیرند. در حالی که برخی دیگر امکان تنظیم حداکثر دمای سونا، برنامه ریزی برای مدت زمان کارکرد تجهیزات مولد، کنترل وضعیت روشنایی داخل و غیره را فراهم می آورند. تابلو برق اختصاصی سونای بخار معمولا در دیواره خارجی سونا نصب می شوند. البته در صورت نیاز به ویژه در مجموعه های خانگی، میتوان از تجهیزات کنترل کننده ضد آب در داخل اتاق سونا نیز استفاده کرده.