امید 
مهم ترین وسیله ای که عملکرد رضایت بخش سونا به آن بستگی دارد، گرمکن سونا است. به عبارت دیگر، گرمکن سونا را میتوان به هسته مرکزی سونا تشبیه کرد که در صورت نبود آن، از سونا جز اتاقکی چوبی چیزی باقی نخواهد ماند. بنابراین گرمکن سونا همواره باید با بیشترین دقت و از بهترین نوع انتخاب شود. در حال حاضر دو نوع اصلی گرمکن های سونا عبارتند از:
- گرمکن های معمولی نوع سنگی
- گرمکن های مادون قرمز
بنا به عقیده بسیاری از افرادی که خود را در زمینه سونا آن هم به سبک سنتی آن در کشور فنلاند صاحب نظر می دانند، تنها راه برای دستیابی به عملکرد رضایت بخش سونای خشک، استفاده از گرمکنهای معمولی نوع سنگی است که اتفاقا شباهت بسیار زیادی به سوناهای سنتی کشور فنلاند نیز دارند. البته گرمکنهای مادون قرمز برای برخی از کاربران که صرفا خواهان یک محیط خشک و گرم با دمای متعادل تر هستند نیز مناسب است. در تصویر (۳) عملکرد سوناهای مجهز به گرمکن معمولی و سوناهای مجهز به گرمکن مادون قرمز با یکدیگر مقایسه شده است.
گرمکن های معمولی نوع سنگی
گرمکن های معمولی نوع سنگی در طرح ها و مدل های مختلفی طراحی و ساخته میشوند. در تصویر (۴) طرحوارهای از گرمکنهای معمولی نوع ایستاده و دیواری نشان داده شده است.
در این گرمکنها متناسب با نوع طراحی، از برق، گاز، گازوییل یا حتا چوب برای گرم کردن اتاق سونا استفاده میشود. این گرمکنها معمولا در یک محفظه فولادی قرار گرفته و به منظور توزیع یکنواخت گرما در تمامی نقاط اتاق سونا، بر روی دیوار یا کف نصب میشوند. با روشن شدن گرمکن، بستر سنگی آن تحت تاثیر گرمای تولید شده داغ میشود. این بستر سنگی سپس به صورت غیرمستقیم و به واسطه انتقال حرارت جابه جایی و تشعشعی، فضای داخل سونا را گرم می کند. به منظور حفظ ایمنی کاربران و جلوگیری از تماس بدن آنها با گرمکن، معمولا دور آن را محافظت می کنند.
بطور معمول برای آن که یک گرمکن به دمای کارکرد متداول برسد بین سی تا چهل و پنج دقیقه زمان لازم است. دمای متداول کارکرد گرمکن های نوع سنگی معمولا بین ( ۶۰-۸۸°C (140-190°F است.
همان طور که گفته شد، این گرمکنها در انواع الکتریکی، گازسوز، گازوییل سوز یا حتا هیزمی طراحی و ساخته میشوند، گرمکن های الکتریکی سونا متناسب با نوع طراحی با استفاده از برق ۲۲۰ بکار می کند.
گرمکن های گازسوز و گازوییل سوز نیز مجهز به مشعلی هستند که با احتراق سوخت، گرمای مورد نیاز را تامین می کنند. نکته مهمی که در صورت استفاده از گرمکن های با سوخت فسیلی باید مورد توجه قرار گیرد، تامین هوای تهویه موردنیاز به منظور تداوم فرایند احتراق و جلوگیری از بروز خطر برای کاربران سونا است. در هر صورت با روشن شدن گرمکن، زمان مشخصی طول میکشد تا گرمکن به دمای موردنظر برسد. در برخی از انواع جدیدتر گرمکن های سونا، زمان انتظار برای گرم شدن گرمکن عملا از بین رفته است. به طوری که در این گرمکن ها با افزایش ظرفیت حرارتی سنگ های مورد استفاده و عایق کاری مناسب گرمکن زمان گرم شدن به میزان زیادی کاهش یافته است. در صورتی که آب به روی سنگهای داغ گرمی پاشیده شود، به سرعت تبخیر میشود. این بخار داغ همانند یک دوش داغ عمل می کند. البته بعضی از گرمکن های سونا خود مجهز به تجهیزات مولد بخار نیز هستند که با استفاده از آنها میتوان بخار بیشتری نیز تولید کرد.
یکی از مهم ترین مراحل طراحی سونای خشک، انتخاب گرمکن مناسب برای آن است.
اکثر سازندگان به همراه گرمکن ها بسترهای سنگی مناسب را نیز عرضه می کنند، البته اکثرا امکان انتخاب این بسترها به صورت دلخواه نیز وجود دارد. در هر صورت بستر سنگی گرمکنهای سونا باید طوری انتخاب شود که حداکثر مقاومت مکانیکی و حداکثر ظرفیت حرارتی ممکن را داشته باشد، بهترین نوع سنگها برای این کاربرد، سنگ های آذرین یا سنگهای آتشفشانی است سنگهای آذرین در واقع تحت تاثیر گرمایی بسیار شدید یا در اثر سرد شدن مواد مذاب آتشفشانی شکل گرفته اند. از این گروه سنگها میتوان به پریدوتیت، الیوین و ولکانیته اشاره کرد.
برای آن که وضعیت این سنگها تحت تاثیر حرارت را مورد بررسی قرار دهید. ابتدا باید آنها را بر روی آتش تا دمای حداقل ۱۰۰ گرم کنید. سپس آنها را با استفاده از انبر برداشته و در یک سطل آب سرد بیندازید. پس از سرد شدن سنگها در داخل سطل آب نباید هیچ اثری از شکاف یا ترک خوردگی در آنها ایجاد شده باشد، آزمایش سنگهای گرمکن تحت تاثیر حرارت از آن جهت دارای اهمیت است که برخی از سنگها حاوی مواد معدنی مختلفی هستند که در معرض حرارت یا رطوبت بوی نامطبوعی از خود متصاعد می کنند. همچنین در هنگام انتخاب سنگ گرمکن ها باید حتی الامکان سنگی را انتخاب کرد که سطح ناهموار و زمختی داشته باشد. چراکه این پستی و بلندی ها در واقع موجب افزایش سطح انتقال حرارت سنگ میشود. بنابراین در هنگام ریختن آب بر روی آنها بخار بیشتری تولید خواهد شد.
انتخاب گرمکن سونا
انتخاب گرمکن سونا معمولا با استفاده از کاتالوگ شرکت های سازنده انجام می گیرد. اولین مساله ای که باید روشن شود، نوع گرمکنی است که باید در اتاق سونا مورد استفاده قرار گیرد. در مرحله دوم متناسب با حجم اتاق سونا و مراجعه به کاتالوگ شرکت سازنده، گرمکن مناسبی که قابلیت تامین گرمای موردنظر را دارد انتخاب میشود.
در جدول (۱) نمونه ای از جداول گرمکنهای الکتریکی سونا ارایه شده است که میتواند راهنمای مناسبی برای انتخاب این نوع گرمکن ها باشد. البته ظرفیت گرمکن های تولیدی توسط شرکتهای مختلف ممکن است تفاوت های جزیی با یکدیگر داشته باشد. به همین ترتیب برای گرمکن های گازسوز و گازوییل سوز با محاسبه حجم اتاق سونا و مراجعه به کاتالوگ شرکتهای سازنده میتوان گرمکن مناسب را انتخاب کرد. در تصویر (۵) نیز طرحوارهای از چگونگی نصب گرمکن های الکتریکی در اتاق سونا به همراه برخی از جزییات اجرایی آن ارایه شده است.
گرمکن های مادون قرمز
گرمکن های مادون قرمز اولین بار در دهه هفتاد قرن بیستم در تجهیزات جوجه کشی مورد استفاده قرار گرفت. این گرمکنها نیز به صورت پیش ساخته با سفارشی ساز قابل استفاده هستند. | در تصویر (۶) طرحواره ای از گرمکن های مادون قرمز نشان داده شده است.
این نوع گرمکن ها معمولا بر روی دیوارها یا زبیر محل نشستن کاربران نصب می شوند. درحالیکه بخش عمده انتقال حرارت در سوناهای مجهز به گرمکن معمولی به شیوه تشعشع و جابه جایی انجام می گیرد. در گرمکن های مادون قرمز این تشعشع است که نقش اصلی را ایفا می کند. به طوری که گرما از این گرمکنها مستقیما به بدن کاربران منتقل می شود.
زمان مورد نیاز برای گرم شدن گرمکن های مادون قرمز معمولا بین پنج تا ده دقیقه است. دمای کارکرد این گرمکنها نیز بین(۴۳۶۶°C (110-150° FA است. به عنوان یک قاعده سرانگشتی (به ازای هر متر مکعب از فضای داخل اتاق سونا، توان الکتریکی گرمکن مادون قرمز باید ۶۰۰ به ازای هر فوت مکعب از فضای داخل اتاق سونا درنظر گرفته شود.
حجم اتاق سونا نیز اغلب اوقات یک مکعب مستطیل است که از ضرب طول، عرض و ارتفاع آن در یکدیگر به دست می آید که در این رابطه حجم ۱. او به ترتیه طول، عرض و ارتفاع اتاق سونا خواهند بور در سیستم واحدهای متریک واحد ملول متر) و واحد حجم متر مکعب و برای بی واحدهای انگلیسی لیز واحد طول فوت و واحد حجم فوت مکعب است.
