سونا عبارت است از اتاق یا کلبه کوچکی که به منظور بهره گیری از هوای گرم در حالت خشک یا مرطوب مورد استفاده قرار میگیرد. بسیاری، زادگاه سونا به شکل امروزی را کشور فنلاند می دانند. به لحاظ واژوشناسی، «سونا» یکی از لغات قدیمی در زبان فنلاندی است که به حمام های سنتی فنلاند اشاره دارد. البته در مناطق مختلف از واژگان مشابه و متعددی استفاده می شده است.
سونا خود به دو گروه سونای خشک و بخار تقسیم می شود. در متون فنی گاهی از دو واژه سونا» و «حمام بخار» استفاده میشود که منظور از سونا، سونای خشک و منظور از حمام بخار همان سونای بخار است. در سونای خشک از هوای گرم و خشک برای افزایش دمای محیط و افزایش شدت تعریق بدن استفاده میشود. تعریق یکی از مکانیزم هایی است که بدن توسط آن سموم و مواد زاید را از بدن دفع می کند. در نگاه اول جای تعجب دارد که انسان در حالت معمول در دمای حداکثر ( ۴۵-۵۰FC (113-122°F به سختی قادر به تنفس است، ولی می تواند دمای سونی خشک که معمولا بین (۷۰-۱۰۰FC (158-212°Fاست را تحمل کند. در عمل حتا ممکن است دمای سونای خشک بین ( ۵۰-۱۴۰°C (122-284°Fنیز باشد. توجیه علمی این مساله با استفاده از نمودار سایکرومتریک امکان پذیر است.
به طور کلی هوا در هر دمایی قادر است مقدار مشخصی رطوبت را در خود نگه دارد. رطوبت در واقع بخار آب موجود در هوا است. آنچه در محاورات به عنوان رطوبت مورد استفاده قرار میگیرد درواقع رطوبت نسبی است. رطوبت نسبی عبارت است از درصد رطوبت هوا نسبت به صد درصد رطوبتی که هوا در آن دما میتواند در خود نگه دارد. میزان رطوبتی که هوا میرا نگهداری کند، با دما متغیر است.
انسان قادر به تحمل ترکیب های مختلفی از دما و رطوبت نسبی است. در سونای خشک نیز از همین ویژگی استفاده می شود. در سونای خشک بدن در رطوبت نسبی بسیار پایین دمای یاد شده قرار می گیرد و به این ترتیب علیرغم دمای بسیار بالای هوا، شرایط آسار ه بر روی نمودار سایکرومتریک در منطقه مناسبی قرار می گیرد، به طوری که انسان قادر به تو این دما خواهد بود. اما وضعیت در سونای بخار کمی متفاوت است. در سونای بخار افزایشی با استفاده از بخار گرم با دمای تقریبی (۴”۱۲۲-۱۰۴) ۴۰-۵۰Cدر رطوبت نسبی تقریبا ۱۰۰ انجام می گیرد. در صورتی که دمای بخار از محدوده یاد شده بیشتر باشد، مشکلات متعددی از قبیل تورم ایجاد تاول و سوختگی پوست برای افراد ایجاد میشود.
اتاق سونا
در حال حاضر، اتاق سونا از چوبهای نرم، صاف و هموار مانند سرو، صنوبر یا سکویا ساخته میشوند. اتاق سونا را میتوان به صورت سفارشی ساخت و یا آن را به صورت پیش ساخته تهیه کرد. در انواع پیش ساخته، تمامی اجزای موردنیاز به صورت یک مجموعه عرضه میشود و تمامی الوارهای سقف و دیوارها هر دو طرف دارای پرعت سطح مناسب هستند. به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت داخل اتاق سونای خارج، این صفحات باید عایق کاری شده و مجهز به موانع بخار باشند. در سوناهای پیش ساخته درست همانند جکوزی ها یا استخرهای روزمینی پیش ساخته تمامی تجهیزات مورد نیاز شامل گرمکنها، سکوهای نشستن، تجهیزات کنترل کننده و غیره به صورت آماده عرضه میشود.
در تصویر (۱) نمونه ای از یک سونای پیش ساخته نشان داده شده است. البته در پروژه های مختلف، متناسب به اندازه اتاق سونا و شیوه طراحی، معمولا باید تجهیزات سونا و اتاق ان در محل پروژه و به صورت سفارشی ساخته شود. استفاده از تخته های چند لایه، روکش های چوبی و چوبهای سخت برای اتاق سونا چندان توصیه نمیشود .
ابعاد اتاق سونا
ارتفاع ایده آل برای اتاق سونا تقریبا (۷۱) ۲٫۱۳m است. در نظر گرفتن این ارتفاع تضمین توزیع گرمای مناسب در داخل اتاق سونا و محل حضور کاربران خواهد بود. در تصویر (۲) طرحواره که شده بر روی یکدیگر، ارتفاع نهایی (۷۰ = , از چگونگی دستیابی به ارتفاع یاد شده نشان داده شده است. پس از سوار شدن قاب های ساخته شده بر روی یکدیگر ارتفاع نهایی۲٫۱۳m (84in 2015 خواهد بود. برای افزایش سونا نیز باید ارتفاع پایه ها را تغییر داد.